Witajcie!
Ostatnimi laty, w naszym kraju i nie tylko, da się zaobserwować modę na dietę bezglutenową, a półki sklepowe wręcz uginają się pod ciężarem produktów oznaczonych przekreślonym kłosem. Czy ma to sens? Czy dieta bezglutenową powinna być stosowana przez wszystkich, czy tylko przez osoby chore na celiakie? W dzisiejszym wpisie postaram się odpowiedzieć Wam na pytania i nieco przybliżyć chorobę, jaką jest celiakia. Zapraszam Was do lektury!
Gluten – zawarte w zbożach białko
Czym jest celiakia?
Celiakia, zwana również glutenozależną chorobą trzewną jest chorobą uwarunkowaną immunologicznie (związaną z nadmiernym, nieprawidłowym tworzeniem przeciwciał skierowanych przeciwko elementom obecnego w zbożach glutenu oraz własnym kosmkom jelitowym) oraz jednocześnie genetycznie (aby zachorować na celiakie, konieczna jest obecność dwóch specyficznych dla tej jednostki genów – HLA DQ2 oraz DQ8). U jej podłoża leży przewlekły, stymulowany ciągłym narażeniem na gluten, proces niszczenia kosmków jelita cienkiego. W perspektywie czasu prowadzi do ich zaniknięcia i rozwinięcia się zespołów złego wchłaniania (kosmki jelitowe są elementem jelit, który odpowiada za wchłanianie białek, cukrów, tłuszczy, czy witamin i minerałów dostarczanych w diecie – bez nich nasze jelita są całkowicie bezużyteczne).
Czy celiakia jest częsta?
Badania epidemiologiczne pokazują, że w populacji Polskiej częstość występowania celiakii szacowana jest na 1 procent. Oczywiście, nie wszyscy spośród chorych muszą odczuwać objawy, ale u większości z nich dochodzi, do szybszego bądź wolniejszego, uszkadzania kosmków jelitowych. Co więcej, stwierdza się, że choroba ta występuje znamiennie częściej wśród chorych na inne choroby o charakterze autoimmunologicznym (na przykład cukrzycę typu I, czy chorobę Haschimoto).
Jak objawia się celiakia?
Obraz kliniczny celiakii jest bardzo zróżnicowany i u różnych osób może wyglądać całkowicie różnie. Bez względu na to można wyróżnić jednak kilka objawów, które występują najczęściej. Oto one:
- Ze strony układu pokarmowego – przewlekająca się biegunką, częste bóle brzucha, objawy refluksu (na przykład zgaga), utrata masy ciała lub słabe przyrastania na masie u dzieci, nawracające zmiany aftowe na błonie śluzowej jamy ustnej.
- Ze strony skóry – tak zwane opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa) – charakterystyczny, ale rzadki objaw celiakii.
- Ze strony krwi – niedokrwistość, która objawia się bladością skóry, sennością, ciągłym zmęczeniem, czy też zajadami w kącikach ust.
- Ze strony układu moczowo-płciowego – opóźnione dojrzewania płciowe u dzieci (charakterystyczna jest bardzo późna pierwsza miesiączka u dziewczynek – nawet po 16 roku życia).
- Ze strony mózgu – depresja, labilność emocjonalna, napadowe, migrenowe bóle głowy, czy też padaczka.
Jak już wspominałam wcześniej, obraz kliniczny celiakii jest bardzo zróżnicowany i nie wszystkie z wymienionych objawów muszą występować u każdego pacjenta. Co więcej, objawy ze strony jelit są częstsze u dzieci, a objawy ze strony innych układów i narządów dominują raczej u dorosłych.
Jak rozpoznać celiakie?
Aby rozpoznać celiakie, lekarze mają do dyspozycji kilka badań. Oto one:
- Badania serologiczne – oznaczanie charakterystycznych dla celiakii przeciwciał krążących we krwi obwodowej (najmniej inwazyjne badanie).
- Endoskopia – oglądanie jelita cienkiego za pomocą sprzętu optycznego wkładanego przez usta pacjenta. Może wykazać wygładzoną błonę śluzową jelita, co potwierdza zanik kosmków.
- Biopsja jelita cienkiego – podobnie jak wyżej potwierdza zanik kosmków jelitowych.
- Badania genetyczne – brak genów HLA DQ2 oraz DQ8 wyklucza celiakie, ale ich obecność jej nie potwierdza.
Co warte podkreślenia, aby diagnostyka była skuteczna i aby lekarze nie przegapili celiakii, przed poddaniem się diagnostyce konieczne jest regularne, codzienne spożywanie glutenu przez okres 6 tygodni (minimum 10 gramów glutenu dziennie – 4 kromki białego chleba).
Celiakia – jak leczyć?
Jedynym sposobem leczenie celiakii jest wyłączenie z diety glutenu. Wiąże się to z całkowitym zakazem spożywania pokarmów zawierających pszenicę, jęczmień, żyto oraz owies. Inne zboża mogą być swobodnie spożywane. Przestrzeganie takiej diety eliminuje objawy i prowadzi do zahamowania procesów destrukcji kosmków jelitowych.
Czy osoba zdrowa powinna unikać glutenu?
Prowadzono liczne badania nad szkodliwością glutenu. W żadnych z nich nie udowodniono, aby wykazywał on jakiekolwiek negatywne skutki dla naszego organizmu. Jego spożywanie, poza chorymi na celiakie, jest zdrowe i nie powinno być przerywane bez jednoznacznych wyników świadczących o chorobie glutenozależnej.
Podsumowując, Moi Drodzy zastanówcie się tylko nad wielkim problemem oprysków rolniczych. Często zboża są pryskane m.in. rakotwórczym randapem – i faktycznie raczej warto wtedy unikac glutenu.
P.S.1 jeśli zauważyliście u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, to udajcie się do lekarza i wykonajcie badania serologiczne, aby wykluczyć u siebie celiakie.
P.S.2 Komentujcie, dyskutujcie i czekam na wasze propozycje tematów, o których chcielibyście przeczytać. Do usłyszenia 🙂
